عروق خونی سالم، مغز سالم، پیشگیری از آلزایمر

تجمع تدریجی پروتئین آمیلوئید بتا، التهاب، تجمع پروتئین تاو (Tau) و کوچک شدن اندازه مغز عواملی هستند که بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر را با آنها می‌شناسیم. به‌نظر می‌رسد رگ‌های خونی مغز نیز در این بیماری‌ها نقش دارند.

محققان فهمیده‌اند که مواردی مانند ورزش و سیستم قلبی- عروقی سالم به طور معمول روش‌های خوبی برای جلوگیری یا حداقل کاهش سرعت پیشرفت زوال عقل هستند. در مطالعه‌ی جدیدی که در بیمارستان عمومی ماساچوست (MGH) انجام شده است، محققان رگ‌های خونی مغز را مورد بررسی قرار دادند و اینکه چگونه سلامتی این رگ‌ها ممکن است به کاهش خطر آلزایمر کمک کند.

این مطالعه در مجله نورون (Neuron) منتشر شده و ارتعاشات رگ‌های خونی در مغز موش‌ها را مورد بررسی قرار داد. این ارتعاشات معروف به وازوموشن (vasomotion)، به طور معمول در پاکسازی عناصر مضر از مغز کمک می‌کنند. در بیماران مبتلا به آلزایمر یا زوال عقل، پروتئین آمیلوئید بتا تمایل به جمع شدن در بافت مغز و رگ‌های خونی دارد و به درستی توسط مغز پاکسازی نمی‌شود.

محققان تصمیم گرفتند پتانسیل وازوموشن را به عنوان راهی برای "پاکسازی" مواد مضر از مغز مورد مطالعه قرار دهند. آنها این کار را با استفاده از کربوهیدرات فلورسنت به نام دکستران انجام دادند که آن‌را به مغز موش تزریق کردند. آنها سپس این کربوهیدرات با رنگ روشن را به عنوان ارتعاش رگ‌های خونی یا وازوموشن ردیابی کردند و آن را از مغز پاک کردند.

در موش‌هایی که آنژیوپاتی آمیلوئید مغزی - که شامل پروتئین آمیلوئید در دیواره شریان مغز است - وجود دارد، این ارتعاش‌ها مختل شده‌اند که این موضوع فضای کافی را برای رخنه عناصر آسیب دیده در رگ های خونی ایجاد کرد. محققان پیشنهاد کردند که یافتن راهی برای کاهش عملکرد عروق می‌تواند به پاکسازی بتا آمیلوئید از مغز کمک کند.

سوزان ون ولوو (عصب شناس) که یکی از محققان این پروژه است می‌گوید: "ما برای اولین بار توانستیم نشان دهیم که اتساعهای بزرگ و انقباض عروق که بطور خودبخود در فرکانس فوق العاده کم اتفاق می‌افتند که یک نیروی محرک اصلی برای پاک کردن مواد زاید از مغز است. وی افزود: یافته‌های ما اهمیت عروق را در پاتوفیزیولوژی بیماری آلزایمر نشان می‌دهد.

مبارزه با آلزایمر با داشتن رگ‌های خونی سالم

محققان از ارتباط بین سیستم‌های عروقی و قلبی- عروقی (قلب و رگ های خونی آن، که خون و اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کنند) با زوال عقل از مدت‌ها پیش آگاه بوده اند. مطالعات دقیقا نشان می‌دهد فشار خون بالا با افزایش خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط است. ثابت شده است که سکته مغزی خطر ابتلا به زوال عقل را نیز دو برابر می‌کند.

حتی اصطلاحی برای نوعی از زوال عقل ناشی از رگ های خونی آسیب دیده بنام زوال عقل عروقی وجود دارد. زوال عقل عروقی ناشی از مواردی مانند فشار خون بالا و سفت شدن رگ‌های خونی است که جریان خون را در مغز سخت‌تر می‌کند. برخی از متخصصان معتقدند که تقریبا نیمی از موارد زوال عقل ناشی از تغییرات عروقی منفی در مغز است.

یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از ضعف سلامتی عروق و متعاقباً کاهش شناختی، انجام ورزش ساده است. فعالیت بدنی متوسط و سخت، چند روز در هفته، می‌تواند شگفتی‌هایی برای مغز ایجاد کند. فعالیت‌هایی مانند پیاده روی، دویدن یا حتی اسکی نشان داده شده است که خطر ابتلا به زوال عروق را کاهش می‌دهد.

اما چه می‌شود اگر محققان راهی برای تقویت این ارتعاش رگ‌های خونی یا وازوموشن پیدا کنند تا در مبارزه با پروتئین های سرکش آمیلوئید بتا کمک کنند؟

ون ولوو گفت: "اگر ما استراتژی های درمانی را به سمت ترویج عروق سالم هدایت کنیم و بنابراین ترشح آمیلوئید بتا از مغز را بهبود بخشیم، ممکن است بتوانیم از بروز بیماری آلزایمر در آینده جلوگیری یا به تأخیر بیاندازیم."