بره موم چیست؟

بره موم چیست؟

دنیای داخل کندو و آگاهی از رخدادهای آن جذابیت‌های فراوانی دارد و دانستن حقایق زندگی زنبورعسل و محصولات آن بر شیرینی طعم عسل به هنگام استفاده می‌افزاید. این موجود تلاشگر و زحمت‌کش که تمام وقت در خدمت اهداف کندو و کلونی فعالیت می‌کند از هیچ کوشش در راه انجام دقیق وظایف خود فروگذاری نمی‌کند.

زندگی و عملکرد زنبورعسل سرشار از ظرافت‌ها و نکات بسیار دقیق است که در نهایت انسان با دخالت و آماده سازی شرایط فعالیت این موجود ارزشمند، از حاصل فعالیت او استفاده و بهره فراوان می‌برد.

یکی از محصولاتی که توسط زنبورعسل در کندو تولید می‌شود بره‌موم (پروپولیس) است. ترکیب اصلی این ماده از رزین (صمغ گیاهان) و موم به همراه مقادیری عسل و گرده گل و موادی که زنبوران کارگر به آن می‌افزایند تشکیل شده و به لحاظ رنگ از زرد تا قهوه‌ای تیره متغیر است. رنگ بره‌موم بسته به مناطق و گیاهان مورد استفاده زنبورعسل و حتی نژاد زنبورعسل تغییر می‌کند.

آنچه در زندگی زیبا و پر از شگفتی زنبورعسل کاملا واضح است، هنر او در کنار وظیفه بسیار مهم گرده افشانی و باروری گیاهان، تبدیل مواد ساده و غیرقابل استفاده برای انسان به ترکیباتی بسیار پیچیده است که کاربردهای گوناگونی در تغذیه و سلامت ما دارند.

ترکیبات بره‌موم
رزین و موم دو ماده اصلی تشکیل دهنده بره‌موم هستند. البته اجزای سازنده و ترکیبات موجود در بره موم با انجام آنالیزهای شیمیایی، ساختار بسیار پیچیده آن را مشخص کرده و حدود 180 ترکیب مختلف در آن شناسایی شده است. البته ترکیبات شیمیایی سازنده بره‌موم با توجه به منطقه و نوع گیاهان و منابع جمع آوری صمغ گیاهان و گرده گل‌ها، فصل و زمان جمع آوری و سایر عوامل می‌تواند متفاوت باشد که همین موضوع ممکن است بر خواص و میزان اثرات درمانی آن موثر باشد.

رزین‌ها                                55-45 درصد
موم و اسیدهای چرب    35-25 درصد
روغن‌های فرار                      10 درصد
دیگر مواد معدنی و آلی         5 درصد

ترکیبات اصلی تشکیل دهنده بره‌موم

بخش عمده رزین‌های گیاهان از فلاونوئیدها تشکیل شده که همراه با تعدادی از ترکیبات فنولی و اسیدهای آلی در این ماده یافت می‌شود. بر اساس پژوهش‌های انجام شده، محققان عقیده دارند بخش قابل توجهی از خواص دارویی بره‌موم می‌تواند با این ترکیبات مرتبط باشد.

نقش بره‌موم در کندو
در منابع تاریخی، شاید قدیمی‌ترین مطلب مربوط به بره‌موم توسط ارسطو (384-322 قبل از میلاد) به نگارش در آمده باشد. وی در کتاب خود به دو نوع بره‌موم اشاره کرده است. او متوجه شد زنبوران عسل از بره‌موم در کندو پر کردن شکاف‌ها و سوراخ‌های کندو جهت جلوگیری از ورود نور، هوا و مهاجمانی از قبیل عنکبوت‌ها، مورچه‌ها و سایر حشرات استفاده می‌کنند. همچنین جهت تنگ کردن ورودی کندو از دیگر کاربردهای این ماده است.

علاوه بر این کاربردها، بره موم در ضدعفونی نمودن و دفع عوامل آلوده کننده در کندو نقش بسیار مهم و حیاتی دارد. حتی گاهی اوقات موجودات بزرگ جثه‌ای نظیر موش یا مارمولک و ... ممکن است وارد کندو شوند و زنبورها بانیش زدن آن را از پا در می‌آورند، اما قادر به بیرون بردن آن جانور از کندو نیستند. بنابراین برای جلوگیری از فساد آن، با استفاده از بره موم کل بدن آن‌را اندود کرده و سپس با موم می‌پوشانند و مومیایی می‌کنند. به این روش از آلودگی کندو جلوگیری می‌نمایند. یکی دیگر از مهم‌ترین کاربردهای بره‌موم در کندو استفاده از آن در ضدعفونی حجره‌های قاب یا همان خانه‌های شش ضلعی جهت تخم گذاری ملکه یا ذخیره عسل و گرده گل است. پس یکی از دلایل تیره بودن قابهایی که مدتی استفاده شده اند و قدیمی است، اندود شدن جدار داخل حجره ها با بره موم است.